Ko je devojka crne duge kose izrazito bledog tena, u dugoj beloj haljini, koja motri na nas svaki put kad uđemo u opštinsku zgradu u Sokobanji? Nije svejedno kada zamišljeni koračate hodnicima opštinskog zdanja i najednom se oči u oči susretnete sa devojkom koja podseća na glumicu Branku Pujić u jugoslovenskom horor filmu „Sveto mestoˮ. Ovo pomalo sablasno izdanje u stvari je umetničko delo visoke vrednosti napravljeno na jednoj od likovnih kolonija u Vrmdži. Nazvano je Lepterija, po legendi o nesrećnoj ljubavi iz vremena kada su u ovom kraju postojali Vrmaški grad i Sokograd.
Iako se umetnički lepo uklopila u arhitekturu objekta koji je projektovao naš poznati arhitekta Jovan Ilkić, čini se da se ni zaposleni u Opštinskoj upravi, niti stranke koje ovde dolaze, nisu navikli na Lepterijino prisustvo. Zbog toga je počela da „lutaˮ opštinskom zgradom. Više od deceniju i po stajala je kraj prozora na stepeništu koje vodi ka prvom spratu i skupštinskoj sali. Nakon renoviranja unutrašnjeg dela i zidova hola, premeštena je u hodnik prvog sprata okrenuta ka prozoru koji gleda na policijsku stanicu, a onda je okrenuta ka unutrašnjosti, kako i trenutno stoji.
Ono što je posebno fascinantno, kada je u pitanju ovo umetničko delo, jeste da je Lepterija isklesana u drvetu. Rad je dvoje vajara Milosava Markovića i Marine Stojanović. Nastala je na Vajarskoj koloniji 2009. godine koja je održana u Vrmdži, pod pokroviteljstvom Opštine Sokobanja, a u organizaciji Umetničke asocijacije „Klub 9ˮ iz Beograda.
Vajarska kolonija radila je nekoliko godina. Održavane su kulturne večeri i druženja sa umetnicima, a dela koja su nastala tokom ovih kolonija ostala su u Sokobanji. Pored statue Lepterije koja se nalaze u zgradi Opštine, postavljena su i u centralnom gradskom parku, kao i u selu Vrmdža.
Čak i oni kojima je sve ovo poznato, poput radnika opštine, nekada je radije zaobilaze. Neki od njih pričaju nam da susret sa Lepterijom nije baš prijatan kada padne mrak i kada utihnu dnevna i poslovna graja. Zbog toga su, kažu, znali da potraže izlaz i na zadnja vrata kako bi izbegli da se sretnu sa njenim prodornim pogledom koji istovremeno izaziva divljenje, ali i jezu jer deluje poprilično realno.
Legenda o nesrećnoj ljubavi
Legenda koja je poslužila kao inspiracija za statuu jedna je od lepših, ali i tužnijih u ovom kraju. Ona govori o ljubavi mladog Župana i lepe Lepterije koji su ljubav morali da kriju jer su im očeve bili zavađene strane. Jedan sa vrmaške, drugi sa sokogradske. Zbog toga su odlučili da pobegnu, ali se gospodar Sokogrda naljutio i naredio da se njegova kćer pogubi. Dok su jahali na konju sustigla ih je potera koja je, nedaleko od Sokograda, ustrelila Lepteriju. To mesto se danas naziva Lepterija i jedno od najlepših i najpopularnijih sokobanjskih izletišta.
Župan koji je ostao bez svoje ljubavi, okončao je život skokom sa najviše stene u duboki vir. To mesto danas je popularna plaža na reci Moravici zvana Župan.
Vajari koji su radili u Vrmdži načinili su i delo Župana, ali o tome u nastavku priča o vajarskim kolonijama u Vrmdži.
Tekst: K. Đ; J. R.
