Tim naučnika sa Arheološkog instituta u Beogradu nastavlja sa istraživanjima nalazišta iz ranog gvozdenog doba na području opštine Sokobanja. Do sada je pronađen vredan i redak materijal, a arheolozi se nadaju da značjna otkrića tek predstoje. Jedan od rariteta koji je otkriven na ovom području jeste u celosti sačuvana narukvica od kostiju sa urezima, koja pripada poznom bakarnom dobu. Istraživači kažu da je prava retkost da se ovakav predmet pronađe sačuvan u celosti i da uglavnom otkrivaju samo delove takvog materijala.
Po rečima dr Petra Milojevića, naučnog saradnika Arheološkog instituta u Beogradu, nastavljaju se radovi prethodno sondiranog lokaliteta Devojački kamen kod Vrmdže, gde je prošle godine urađena probna sonda koja je pokazala izuzetan potencijal ovog nalazišta. Zbog toga su ove godine preuzeta istraživanja većeg obima i obavljena geomagnetna snimanja, a naučnici kažu da se nadaju otkriću naselja gradinskog tima iz poznog i ranog bakarnog doba.
– Možemo da kažemo da ovo nalazište ima tri kulturne celine, odnosno tri kulturna sloja. Najmlađi, prvi kulturni sloj potiče iz ranog gvozdenog doba i on je samo plitko zastupljen samo površinskim materijalom koji je za sada jako redak, bar na mestima na kojima istražujemo. Nakon toga sledi sloj poznog bakarnog doba koji se vezuje za Kocofeni-Kostolac kulturu, odnosno za period između 3200. i 2500. godine pre nove ere. I najdublji sloj u kome radimo to je period ranog bakarnog doba, vezuje se za bubanj hum 1 kulturu i on se rasteže u opsegu od 4500. godine pre nove ere do 3500. pre nove ere – navodi dr Milojević.
Ono što istraživači otkriju na ovakvim lokalitetima ima pre svega naučnu vrednost, poput keramike sa inkrustracijom i urezima koja pripada Kocofeni-Kostolac kulturi. Ipak meštani nekada izraze sumnju da se radi o otkriću dragocenih metala, što ovaj naučnik opovrgava.
– Ovde istražujemo, pre svega rano i pozno bakarno doba i to su periodi gde nema dragocenih metala, gde je jako retko da se nađe bilo šta osim keramičkih, kamenih i koštanih predmeta. Iako ga nazivamo bakarno doba, bakar je u to vreme u vrednosti mnogo većoj nego što je bilo zlato ili bilo koji dragoceni metali. Bakar je toliko retko zastupljen da može na prstima ruke da se izbroji u celoj Istočnoj Srbiji broj bakarnih predmeta nađenih u ovom periodu. Zlato gotovo i da ne postoji niti se koristi u ovom periodu – napominje naučni saradnik Arheološkog instituta.
Arheološka istraživanja na području Sokobanje beogradska ustanova realizuje u saradnji sa ovdašnjom Narodnom bibliotekom „Stevan Sremacˮ, a sva ova istraživanja biće objedinjena u monografiji o praistoriji sokobanjskog kraja.
Tekst: K. Đ; J. R.
Foto: K. Đ.
