Komplikovani srpsko-bugarski odnosi koji su vekovima opterećivali dva naroda, češće sukobljena nego u razumevanju i ljubavi, bila je tema sinoćnog predavanja istoričara Ivana Ristića, u prostorijama sokobanjskog Regionalnog inovacionog startap centra. U sećanju stanovnika ovih naših krajeva još se u kolektivnoj svesti pamte zločini bugarske okupatorske vojske u oba svetska rata. Malo se zna da je bilo perioda kada su se srpski vladari ženidbama povezivali rodbinski sa bugarskim dvorom.
Prema rečima ovog istoričara odnos dva naroda pretežno je kroz istoriju bio neprijateljski, nego dobrosusedski, a najintezivnije rivalstvo zabeleženo je u moderno vreme kada su i sokobanjska, svrljiška i aleksinačka opština trpele bugarski teror.
I danas se, dodaje, pamte zločini Bugara u Resniku, Poružnici, Prekonozima, Gornjem Krupcu i Jezeru gde su bugarski vojnici tokom rata žene terali da spaljuju svoje kuće, a viđenije i obrazovane ubijali kako bi zatrli srpsku inteligenciju. Po nekim pričama, čak se u centru grada, na mestu današnjeg gradskog parka nalazio bugarski vojni zatvor odakle su se čuli jauci mučenih zarobljenika.
– Mi smo komšije, takoreći ‘preko plota’, tako da smo delili i dobro i zlo, nažalost u ovim modernijim vremenima više nekog zla nego dobrog. Eto to mi je cilj, da ukažem na taj istorijski razvoj i da se fokusiramo na genezu ovog novog sukoba koji negde kreće od te Velike istočne krize 1878. godine i onda se intenzivira i svoj vrhunac doživljava negde u Prvom svetskom ratu, pa onda i u Drugom svetskom ratu – navodi istoričar.
Ukazuje i da je bilo perioda saradnje između dva naroda, kao i da je Srbija bila glavni sponzor Bugarskog nacionalnog pokreta u 19. veku. Čak je, kako dodaje, knjaz Miloš finansirao Bugarski pokret i štampao bugarske knjige. Poznato je i da su se kroz istoriju srpski vladari, poput cara Dušana i Stefana Dečanskog, ženili bugarskim princezama. Međutim, lošem odnosu dva naroda, po mišljenju istoričara Ivana Ristića, kumovale su velike sile i želja dva, po mnogo čemu bliska naroda, da dominiraju Balkanom.
Čak, kako dodaje, postoje i drugačiji narativi srpskih i bugarskih istoričara, po pitanju pripadnosti teritorija koje su u sastav Srbije ušle nakon Berlinskog kongresa. Bez obzira na kulturološke i razlike u kolektivnoj svesti, današnje generacije međusobno sarađuju.
– To što ostaje u kolektivnom pamćenju se prenosi generacijama. To se teško briše, ali to nije nešto što određuje svakodnevni život… Na svu sreću – zaključuje naš sagovornik.
Predavanje na temu „A gde ti je brat, Kaineˮ, o rivalstvu Srba i Bugara održan je u prostorijama Regionalnog inovacionog startap centra. S obzirom da je bilo reči i o lokalnoj istoriji, utisak je da je publika mogla biti brojnija.
