Crvenilo kukuruza je bakterijsko oboljenje prouzrokovano fitoplazmom „Candidatus Phytoplasma solani” koje se sa biljke na biljku prenosi putem vektora (cikade). Za ovu bolest do sada nije pronađen lek i zaražene biljke se uvek osuše.
Prvi simptomi crvenila javljaju se krajem jula i karakteristično je da prvo pocrveni glavni nerv listova iznad klipa. Nakon toga crvena boja se širi i na ostanak lista, na rukavac, zahvata stablo, komušinu i na kraju celu biljku koja se ubrzo zatim i suši. Kod suvih biljaka crveni pigment se gubi, ali ovakve biljke se i dalje lako razlikuju od ostalih po karakterističnoj sivoj ili crnoj obojenosti stabla. Klip kod obolelih biljaka je uvek špicast i savitljiv, zrna su sitnija i često štura i klimava. Zaražene biljke su najčešće nepravilno raspoređene po parceli, a njihova brojnost varira od intenziteta zaraze. U odmaklim fazama razvoja bolesti dolazi do potpunog sušenja biljaka.
Crvenilo kukuruza treba razlikovati od drugih oboljenja ili reakcije biljke na stresne uslove, kada simptomi mogu biti slični. Fitoplazme žive i hrane se u floemskim sudobima biljaka, a u stanju su i da prežive unutar životinjskog organizma, najčešće iz klase insekata (najčešće cikade). Osim kukuruza, ova vrsta fitoplazme napada i mnoge druge biljne vrste kao što su: duvan, krompir, paradajz, paprika, patlidžan, mrkva, celer, cikorija, grašak, vinova loza, jagoda, kukuruz, pšenica, i mnoge druge. Od korovskih biljaka najčešće napada divlji sirak, poponac, koprivu i tatuli.
Ova cikada ima jednu generaciju godišnje. Prezimljava u trećem stadijumu larve na korenu pšenice. Na proleće larve prolaze kroz četvrti i peti razvojni stadijum, a odrasle jedinke se pojavljuju u junu i odlaze na kukuruz. Sve do kraja jula hrane se floemskim sokovima na biljkama kukuruza. Ženke polažu jaja oko korena kukuruza na kome se hrane larve. Ukoliko se posle kukuruza kao naredni usev poseje pšenica, larve neometano nastavljaju svoj razvoj na korenu pšenice.
Na području istočne Srbije, setva pšenice se odlaže zbog nedostatka padavina i nemogućnosti pripreme zemljišta za setvu. Kada se stvore uslovi za setvu, i pre nego što se počne sa pripremom, vrlo je bitan pravilan odabir parcele. Odnosno voditi računa o plodoredu kako bi se prečila pojava crvenila kukuruza u narednoj sezoni.
PREPORUKA: Na svim lokalitetima gde su se tokom ove sezone registrovale biljke kukuruza sa simptomima crvenila, preporučuje se, kao najznačajnija mera, izbegavanje dvopoljnog plodoreda kukuruz-pšenica, odnosno uvođenje neke druge kulture između kukuruza i pšenice. Na ovaj način može se smanjiti brojnost cikada i umanjiti mogućnost pojave crvenila kukuruza u narednoj sezoni. Takođe, kao mera sprečavanja pojave crvenila kukuruza, preporučuje se što efikasnije suzbijanje korova na uvratinama, poljskim putevima, kanalima i rubnim delovima parcela, koji predstavljaju prirodne rezervoare ove bolesti.
Dipl. ing Živorad Jovanović
stručni saradnik za zaštitu bilja
PSSS Poljoservis Knjaževac
Naslovna fotografija preuzeta sa sajta capital.ba.
