Na početku Bovanske klisure, pobrđu Leskovika, i iznad toka Lukovičke reke, nalazi se Veliko gradište, zvano i Lukovičko gradište. Ovo je prostor oko najvišeg vrha gradine koji čini izdužen plato, pristupačan samo sa istočne strane, i takoreći je na međi aleksinačke i sokobanjske opštine.
Sa dr Petrom Milojevićem, naučnim saradnikom Arheološkog instituta u Beogradu, uputili smo se ka ovoj gradini kako bi saznali nešto više i o ovom lokalitetu.
– Ovo je gradište koje je malo poznato, gotovo nigde se ne pominje u literaturi. Znamo jedino, na osnovu nekih slučajnih nalaza, da je ovde egzistirao život tokom praistorije. Sada nemamo nikakve podatke da je ovaj lokalitet bio naseljen u istorijskom periodu, a i same odlike terena ne ukazuju uopšte da je bio povoljan za naseljavanje u tom periodu. On je u dosta izolovanom brdu, teško pristupačnom sa svih strana, ispresecan brojnim sezonskim i malim lokalnim tokovima, i zaista je teško doći do njega.
Silaskom sa gradine i na platou nedaleko od nje, nailazimo na kamene strukture i tragove suhozida načinjenih od grubo tesanih krečnjačkih blokova čija se starost, prema rečima arheologa, ne može proceniti.
– Ovde vidimo jedne ostatke nekog suhozida, za koji ne možemo biti sigurni da li je iz neke starije epohe, ili je ipak neka izgradnja iz nekog novovekovnog ili čak nekog savremenog perioda. Uglavnom bilo kako bilo, na najvišem platou ove gradine pronalaženi su keramički fragmenti koji se mogu datovati u neko, okvirno rečeno, bronzano doba, najverovatnije se radi o srednjem bronaznom dobu. Pored toga poznato je da su ovde, na livadi nešto severnije od same ove lokacije, prilikom zemljanih radova pronalaženi ljudski skeleti na osnovu kojih možemo smatrati da je u nekom periodu ovde bilo i groblje, za sada nejasno iz kog perioda, jer sve znamo samo na osnovu priče vlasnika i meštana Trubarevca. Nadamo se da će neka buduća istraživanja potvrditi ili opovrgnuti ovo što sada pričamo. Uglavnom po površini se i sada mogu naći keramički fragmenti iz praistorije, tako da možemo gotovo biti sigurni da je ovde u nekom periodu praistorije, najverovatnije u bronzanom dobu, postojalo gradinsko naselje.
Ceo ovaj prostor je u relativnoj blizini današnjeg Trubarevca. Stari Trubarevac, izmešten je izgradnjom brane i Bovanskog jezera, a u fragmentima opširnog i zbirnog popisa Vidinskog sandžaka iz 1466, 1478-1481. godine, koji se nalaze u arhivu predsedništva vlade Republike Turske, javlja se selo Prest (Brest), sa neodređenim mestom. Postoje lokaliteti Bresjanska i Brestonsko, kao pretpostavka ostatka sela Brest, jer se u njemu, po narodnoj tradiciji, nalazilo selo Trubarevac. U Brestonskom su bile letnje pojate sela Poružnica, a nedaleko od Lukovičkog gradišta je i međa sa selom Poružnica, kao i kolibe. Selo Lukovo koje se javlja u prošlosti, spadalo je pod oblast Banje i bilo je selište sela Trubarevac.
